Factsheet: Composteerbare verpakking

Wat is composteren?

De meeste dingen die uit de grond groeien, zoals groenten en planten, kunnen worden gecomposteerd.

Composteren is een proces waarbij micro-organismen organisch afval, zoals voedselresten of bladeren, omzetten in voedingsstoffen waarmee weer nieuwe planten kunnen groeien. In de warme composteeromstandigheden consumeren micro-organismen de eiwitten, vetten en koolhydraten uit het organische afval. Deze micro-organismen scheiden chemicaliën zoals stikstof uit. En die chemicaliën fungeren als voedingsstoffen waarmee planten kunnen groeien.

Sommige voedselverpakkingen en disposables kunnen worden gecomposteerd. Maar dan moeten ze wel voldoen aan strikte specificaties. En het allerbelangrijkst: deze composteerbare producten moeten naar industriële composteerinstallaties worden gestuurd, en niet in een compostbak in de tuin belanden. Tenzij ze een specifieke certificering voor thuiscomposteren hebben, zoals het label van TÜV Austria.

Bekijk onze producten voor ons assortiment composteerbare producten, waaronder borden, snackbakjes en afhaalboxen.

Zijn er verschillende soorten compostering?

Er zit een groot verschil tussen thuiscompostering en industriële compostering.

Thuiscompostering is waar veel mensen bekend mee zijn – compostering die voorkomt in de tuinen van mensen in compostbakken of op composthopen, met relatief kleine hoeveelheden tuin- of voedselafval. Dit noemen we ‘aerobische compostering’, wat betekent dat het zuurstof nodig heeft om te kunnen ontbinden, en temperaturen tot ongeveer 45˚C.

Industriële compostering gebeurt in industriële installaties waar hoge temperaturen kunnen worden bereikt: van 50 – 65˚C of hoger. Deze installaties kunnen bepaalde materialen aan die niet geschikt zijn voor thuiscompost, zoals composteerbare verpakkingen. Dat komt omdat het organische afval zorgvuldig wordt gemonitord en behandeld met de juiste temperatuur, zuurstof en vocht om de afbraak te versnellen.

Er zijn ook industriële composteerinstallaties, bekend als installaties voor ‘anaerobe vergisting’, die composteren zonder zuurstof. Dit proces levert biogas op dat als energie kan worden gebruikt.

Wat maakt een product composteerbaar?

Een product is composteerbaar als het is gemaakt van onderdelen die onder bepaalde omstandigheden en binnen een relevant tijdsbestek afbreken. Alle componenten, inclusief drukinkt en lijm, moeten daarbij worden afgebroken tot een organisch mengsel dat geschikt is om als voedingsstoffen in te zetten.

Er zijn normen die aangeven of een verpakking of disposable wel of niet composteerbaar is.

Claims over de composteerbaarheid van een product gelden alleen als is voldaan aan deze normen. In Europa is EN13432:2000 voor composteerbare verpakkingen de norm die certificeert dat verpakkingen binnen een tijdsbestek van 12 weken door industriële en commerciële composteersystemen worden gecomposteerd. In Nederland staat dit ook wel bekend als NEN-EN 13432:2000.

TÜV AUSTRIA (voorheen Vinçotte) en Din Certco zijn certificeringsinstanties die het kiemplantlogo en het OK Compost-logo toekennen aan producten die voldoen aan EN 13432.  een certificeringsinstantie die het kiemplantlogo en het OK Compost-logo toekent aan producten die voldoen aan EN 13432.

Let wel op: ‘composteerbaar’ is niet hetzelfde als ‘biologisch afbreekbaar’.

Breken composteerbare verpakkingen af als ze zomaar worden weggegooid?

Nee, ze breken niet af als ze in de natuur belanden, dus gooi ze nooit zomaar weg. 

Op dit moment is er geen certificering die stelt dat een product in de natuur kan afbreken. Als iemand dit wel claimt, moet je daar echt je vraagtekens bij zetten.

Hoe weet ik of een product composteerbaar is?

Een product is composteerbaar als het voldoet aan de normen die zijn vastgelegd in een certificatieschema.

De Europese norm EN13432:2000 voor composteerbare verpakkingen specificeert de voorwaarden waaraan een product moet voldoen om als industrieel of commercieel composteerbaar te worden beschouwd. Deze norm schrijft heel specifiek voor dat: (1) minimaal 90% van het product binnen 12 weken moet afbreken EN (2) het product binnen 6 maanden volledig in organische stoffen moet afbreken en (3) het product geen schadelijke effecten heeft op de kwaliteit van de compost.

Als op een Verive-product of verpakking het kiemplantlogo staat, kun je er zeker van zijn dat het composteerbaar is volgens deze specificaties.

Kan ik composteerbare verpakkingen thuis composteren?

Nee, verpakkingen zijn niet geschikt voor thuiscompostering. Als de verpakking is gecertificeerd als composteerbaar, wil dat zeggen dat hij gecomposteerd kan worden in industriële composteerinstallaties. Door te zorgen dat verpakkingen daar terechtkomen, zorg je dat ze volledig af kunnen breken en geen bedreiging voor het milieu vormen.

Er is nog geen Europese certificering voor thuiscomposteerbaarheid van verpakkingen. Wel zijn er nationale certificeringsregelingen, zoals TÜV AUSTRIA. Controleer dus altijd of er in het land waar jouw bedrijf opereert zo’n regeling is. Of neem contact op met ons team van experts, die het graag voor je uitzoeken.

Kunnen alle biologisch afbreekbare verpakkingen worden gecomposteerd?

Nee, dat verpakkingen biologisch afbreekbaar zijn, wil nog niet zeggen dat ze geschikt zijn om in composteerinstallaties te worden verwerkt.

Alleen verpakkingen die als composteerbaar zijn gecertificeerd, mogen naar composteerinstallaties worden gestuurd.

Biologisch afbreekbaar betekent dat een product na verloop van tijd wordt afgebroken door bacteriën of andere natuurlijke omstandigheden, zoals corrosie. Maar het zegt niks over hoe lang dat duurt, waarin het uiteenvalt of welke omstandigheden het nodig heeft om te ontbinden. Een ‘biologisch afbreekbaar’-label zegt dus eigenlijk niet zo veel. Bij Verive vinden wij dat de term ‘biologisch afbreekbaar’ misleidend is. In sommige gevallen is het zelfs pure greenwashing, en daarom vermijden wij het gebruik van het label ‘biologisch afbreekbaar’ in onze productomschrijvingen.

Composteerbare producten daarentegen voldoen aan specifieke voorwaarden voor het afbreken, zoals tijdsduur en eindresultaat. Ook zijn er specifieke certificeringen aan de term verbonden, zodat je er altijd zeker van kunt zijn dat je voedselverpakkingen en eenmalig servies volledig composteerbaar is.

Wat is het verschil tussen biologisch afbreekbaar en composteerbaar?

Er zijn veel verschillende gradaties in biologische afbreekbaarheid, waardoor biologisch afbreekbaar lang niet altijd zo goed is voor het milieu als het klinkt. Het betekent alleen dat het materiaal uiteindelijk zal worden afgebroken onder invloed van natuurlijke processen. Maar het geeft niet aan hoe lang dat zal duren, welke voorwaarden daarvoor nodig zijn of wat er daarna overblijft.

Romeinse nederzettingen waren ook ‘biologisch afbreekbaar’: die zijn ook afgebroken tot ruïnes door biologische processen (zon, water en wind), maar zelfs na duizenden jaren zijn er nog resten te vinden. Datzelfde geldt voor kunststoffen: ook plastic wordt uiteindelijk afgebroken in de natuur, maar dat duurt jaren, en daarna blijven er wel allerlei microplastics achter.

Dat is de belangrijkste reden waarom wij de term ‘biologisch afbreekbaar’ niet gebruiken bij het beschrijven van onze voedselverpakkingen en disposable serviesgoed. In plaats daarvan bieden we composteerbare verpakkingen. De term ‘composteerbaar’ betekent dat het materiaal daadwerkelijk kan worden afgebroken in een redelijke tijd, zonder dat er een schadelijk residu achterblijft. 

Welke compostcertificeringen zijn er?

Er zijn verschillende certificeringen voor composteerbaarheid. Om als composteerbaar gecertificeerd kan worden, moet het product voldoen aan de voorwaarden die in deze certificeringen zijn gesteld.

EN13432 : 2000 voor verpakkingen

Deze Europese norm certificeert verpakkingen die composteerbaar zijn door industriële, commerciële composteersystemen, binnen een tijdsbestek van twaalf weken. Deze norm valt onder de Europese richtlijn voor verpakkingen en verpakkingsafval (94/62/EG), die in alle lidstaten is vertaald en geïmplementeerd. Lees hier meer over EN 13432.

EN14995 : 2006 voor niet-verpakkingen

Deze norm is vergelijkbaar met de EN13432:2000 hierboven, maar omvat ook kunststoffen voor niet-verpakkingstoepassingen, zoals schorten en handschoenen.

PAS100 –voor compost

Deze openbaar beschikbare specificatie (BSI PAS 100) geeft een kwaliteitsnorm aan voor compost in de UK. Het omvat eisen over de verwerking van materialen zoals groen en groen voedselafval, en wordt gebruikt door het Britse Compost Certification Scheme.

ASTM D 6400

Deze internationale norm van de American Society for Testing and Materials (ASTM) omvat kunststoffen en producten gemaakt van kunststoffen die gecomposteerd kunnen worden in industriële composteerinstallaties. De norm is vergelijkbaar met EN 13432, maar heeft betrekking op andere niet-verpakte producten en is niet geldig in Europa voor compostering. Biodegradable Products Institute is een onafhankelijk certificeringsprogramma voor producten die voldoen aan alle eisen van de ASTM D 6400-norm. 

Hoeveel industriële composteerinstallaties zijn er in Nederland?

Er zijn in Nederland 21 installaties die gemeentelijk organisch afval (GFT – Groente, Fruit en Tuin) verwerken. Deze installaties zetten dit organische afval om in compost.

Hoeveel industriële composteerinstallaties zijn er in Europa?

Volgens het European Compost Network wordt in de hele EU jaarlijks ongeveer 47,5 miljoen ton bioafval verwerkt in 4.724 fabrieken. Hieronder zijn er 3.403 composteerinstallaties, 738 anaerobe vergistingsinstallaties en 133 zijn een combinatie van beide.

Waar wordt het bioafval gebruikt nadat het in industriële installaties is gecomposteerd?

Producten die gemaakt worden van bio-afval uit industriële installaties worden voornamelijk in de land- en tuinbouw gebruikt. De toepassing verschilt per land, maar er wordt veel gebruik van gemaakt in de graanproductie, in wijngaarden en bij groentegewassen. Ook is het de bron voor potgrond, die consumenten in hun tuin kunnen gebruiken.

Kan organisch afval dat geschikt is voor thuiscompost industrieel worden gecomposteerd?

Ja, huisafval dat gewoonlijk in compostbakken in de tuin wordt gedaan, kan worden gecomposteerd in industriële faciliteiten.

Maar andersom is het niet mogelijk. Als iets alleen geschikt is voor industriële compostering, breekt het niet voldoende af in je huiscompost. Dit komt omdat thuiscomposteerbakken normaal gesproken niet de vereiste omstandigheden bieden, zoals een hoge temperatuur of voldoende UV-licht.

Heb je nog andere vragen over compostering of over de composteerbaarheid van je voedselverpakkingen en eenmalig servies? Neem dan contact met ons op, of bekijk onze producten, waaronder ook een reeks gecertificeerde composteerbare artikelen.