Wat is PFOA en waarom is het in Europa verboden?

Wat is PFOA? 

De afkorting PFOA staat voor perfluorooctanoic acid. Het behoort tot de familie van poly- en perfluoroalkylstoffen (PFAS's). Dit zijn door de mens gemaakte chemische stoffen die van nature niet in het milieu voorkomen. PFOA is ook bekend als C8 en wordt van oudsher gebruikt in vele consumenten- en industriële toepassingen, zoals pannen met antiaanbaklaag of vetbestendige verpakkingen. 

PFOA is een kunstmatig gemaakte, chemische stof en werd ontwikkeld in de jaren 40. Het is een zogenaamde forever chemical, omdat het zich steeds verder ophoopt in mensen en in het milieu. Omdat het decennialang op grote schaal gebruikt is, wordt aangenomen dat de meeste mensen PFOA in hun bloed hebben. In een onderzoek onder de Amerikaanse bevolking bleken meer dan 90% van de Amerikanen sporen van PFOA in hun bloed te hebben. Echter, deze hoeveelheden vormen naar verwachting geen hoog risico.

Meer dan 90% van de Amerikanen sporen van PFOA in hun bloed te hebben.

Waarom werd PFOA gebruikt in consumentenproducten?

PFOA behoort eigenlijk tot een groep van ongeveer vijfduizend kunstmatig gemaakte chemicaliën die bekend staan als PFAS, wat staat voor poly- en perfluoralkylstoffen. PFAS hebben speciale eigenschappen waardoor ze zeer bruikbaar zijn in een breed scala aan toepassingen. In principe zijn ze bestand tegen water, vet, olie, hitte en vuur en moeilijk kapot te krijgen. 

Vanwege al die eigenschappen is PFOA vanaf de jaren 40 dan ook op grote schaal ontwikkeld en gebruikt in consumentenproducten, waaronder kleding, schoeisel, kookgerei , voedselverpakkingen en in artikelen als was, poetsmiddelen, verf en beschermende sprays.

Ook wordt PFOA veel gebruikt in industriële processen en producten, zoals blusschuim, filmverwerking, olieboringen, mijnbouw, metaalbeplating, luchtvaartvloeistoffen, halfgeleiders, reinigingsmiddelen en kit.

Is PFOA schadelijk voor de gezondheid? 

Blootstelling aan PFOA is gekoppeld aan verschillende vormen van kanker en andere ernstige gezondheidsproblemen, zoals schildklieraandoeningen en door zwangerschap veroorzaakte hypertensie.

Het volledige antwoord op de vraag ‘wat zijn de gezondheidsrisico's van PFOA?’ wordt nog onderzocht. Er is in de afgelopen twintig jaar veel meer onderzoek gedaan naar de impact van PFOA dan in de decennia vóór de jaren 2000. Het epidemiologisch onderzoek bij mensen geeft net als dierstudies aan dat PFOA verband houdt met een aantal gezondheidsproblemen.

Er zijn aanwijzingen dat verhoogde blootstelling aan PFOA het risico op leverschade, schildklieraandoeningen, astma en door zwangerschap veroorzaakte hypertensie verhoogt. Ook lijkt PFOA het cholesterol te verhogen, de vruchtbaarheid te verlagen en kan het leiden tot een lager geboortegewicht.

PFAO is mogelijk kankerverwekkend

Volgens de International Agency for Research on Cancer (IARC 2017) is PFOA potentieel kankerverwekkend voor mensen. Het is gekoppeld aan toename van testikel- en nierkanker, en speelt mogelijk ook een rol bij zowel pancreas– als borstkanker.

PFOA wordt verondersteld een halfwaardetijd van ongeveer acht jaar te hebben bij de mens. Dat betekent dat de hoeveelheid PFOA in het lichaam in die periode halveert. Daarom blijft het, afhankelijk van het blootstellingsniveau, zolang aanwezig in mensen. 

PFAO is mogelijk kankerverwekkend

Studies onderzochten verschillende groepen mensen die aan PFOA werden blootgesteld, waaronder werknemers die er op hun werk aan worden blootgesteld, gemeenschappen die in de buurt wonen van faciliteiten die met PFOA werken en daardoor te maken hebben met PFOA in hun drinkwater, en de algemene bevolking. Ter vergelijking: werknemers bleken niveaus van rond de 1.000 ng/ml te hebben, terwijl dat bij de algemene bevolking slechts 3,92 ng/ml was. De lagere niveaus zoals ze in de algemene bevolking werden aangetroffen, vormen naar verwachting geen significant risico voor de gezondheid. 

Het bewijs wijst op effecten op meerdere systemen en processen in het lichaam. Namelijk effecten die leiden tot hepatische, cardiovasculaire, endocriene, immuun-, reproductieve en ontwikkelingseffecten.

Wordt PFOA verboden in Europa? 

De EU heeft PFOA onlangs geclassificeerd als zowel kankerverwekkend als reprotoxisch, wat betekent dat het een negatief effect heeft op de voortplanting. In 2019 besloot het VN-Verdrag van Stockholm, waartoe de EU behoort, een verbod op te leggen. Daarop zijn wel enkele uitzonderingen zijn gemaakt. Na een openbare raadpleging in 2019 heeft de EU haar verordening inzake persistente organische verontreinigende stoffen (POP's) gewijzigd om het gebruik van PFOA nog verder te beperken. 

Deze beperkingen hebben voornamelijk betrekking op gespecificeerde grenswaarden. De limiet voor PFOA die aanwezig is in artikelen zoals verpakkingen, moet lager zijn dan 0,0000025 procent van het gewicht (0,025 mg/kg). Er wordt aangenomen dat dit onder het schadelijke niveau ligt. En in feite is dat hetzelfde als PFOA in verpakkingen verbieden.

Waar wordt PFOA tegenwoordig voor gebruikt?

PFOA wordt bijvoorbeeld veel gebruikt in verpakkingen van papier en vezels. Bij Verive, we controleren of onze leveranciers zich houden aan alle relevante voorschriften op dit gebied. 

Wat houdt het Europese verbod op PFOA in? 

In 2013 werd PFOA opgenomen in de lijst van ‘Zeer zorgwekkende stoffen’ en het gebruik ervan werd gereguleerd onder de Reach-regelgeving (registratie, evaluatie, autorisatie en beperking van chemische stoffen (REACH).

In 2020 heeft de Europese Commissie strengere wetten aangenomen met betrekking tot het gebruik van PFOA. Na een openbare raadpleging zijn de toegestane limieten voor producten en in de productie aanzienlijk aangepast. 

De bijgewerkte REACH-voorschriften specificeren dat PFOA vanaf 4 juli 2020 niet mag worden vervaardigd of op de markt mag worden gebracht.

De nieuwe beperkingen stellen dat de concentratiegrenzen van PFOA of een van diens zouten lager moeten zijn dan 0,0000025 gewichtsprocent. Alle PFOA-gerelateerde samenstellingen moeten ondertussen een limiet hebben van 0,0001% per gewicht (1 mg/kg).

De Europese Autoriteit voor voedselveiligheid (EFSA) heeft laatst ook haar veiligheidsrichtlijnen voor PFOA herzien. In 2008 was de toegestane dagelijkse inname 1.500 nanogram per kilogram lichaamsgewicht. In 2018, na meer recent bewijs, werd dit herzien tot slechts 6 nanogram per week. 

Hoe kun je ervoor zorgen dat je verpakking PFOA-vrij is? 

PFOA wordt van oudsher gebruikt in voedselverpakkingen op basis van papier en vezels. Het is belangrijk om ervoor te zorgen dat je verpakkingsleveranciers het gebruik van deze chemicaliën vermijden en zich houden aan de geldende veiligheidsvoorschriften.

Hoe wij ervoor zorgen dat onze verpakkingen PFOA-vrij zijn

We werken nauw samen met leveranciers over de gehele wereld om ervoor te zorgen dat ze voldoen aan strenge, internationaal erkende milieu- en kwaliteitsnormen. We hebben een in-house assurance- en kwaliteitscontroleteam in Shanghai dat voor dit doel audits uitvoert bij onze directe leveranciers in Azië. Als onderdeel hiervan zorgen we ervoor dat PFOA niet wordt gebruikt bij de productie van onze verpakkingen. Lees meer over onze verantwoorde manier van inkopen

Wij helpen je graag verder

Wil je meer weten over dit onderwerp en hoe Verive omgaat met PFOA? Neem dan contact op met onze duurzaamheidsexperts die je graag adviseren.

Francisco Morcillo

Mail ons