Over dit artikel
Klaar om verder in te zoomen op aqueous linings/coatings op waterbasis? Er zijn veel milieuredenen om hiervoor te kiezen. Maar – ook om een goed einde van de levensduur te verzekeren - we ontkrachten wél graag de mythe dat deze coatings plasticvrij zijn.
05 jan 2024
5 min
Priscila Gasperotti
Wat is een aqueous lining en waarom is het zo’n goed materiaal voor voedselverpakkingen?
Deze vraag beantwoorden we zeer uitgebreid in onze Factsheet: aqueous lining. Hierin vind je nog veel meer basisfeiten over deze bijzondere coatings. We raden je dan ook aan eerst de factsheet te lezen, als je dat nog niet hebt gedaan.
Wat is het verschil tussen een lining en een coating?
Aqueous linings worden ook wel aqueous coatings of coatings op waterbasis genoemd. Het zijn namelijk geen conventionele coatings. Het verschil zit in de manier waarop de coating op het papieren product wordt aangebracht. Conventionele coatings zoals PLA en PE worden op het papier ‘gelijmd’ of op het papier gespoten, waardoor er een coating achterblijft op de buitenste laag van het papier.
Aqueous linings lijken wat dat betreft meer op een verf of pigment: ze worden als het ware op het papier geverfd. Het wordt daardoor geen extra laagje aan de buitenkant, maar in plaats daarvan trekt het grootste deel van de vloeistof in de papiervezels waardoor het papier en de lining één geheel worden.
Bevatten aqueous linings / coatings op waterbasis plastic?
Kort gezegd: ja. Een aqueous lining is een op water gebaseerd dispersiesysteem van polymeren en additieven om een voedselveilige en vetbestendige barrière te creëren. Hoewel aqueous linings relatief weinig polymeren bevatten in vergelijking met de conventionele alternatieven PE (polyethyleen) en PLA (polymelkzuur), kun je ze dus niet als volledig plasticvrij beschouwen.
Waarom is aqueous lining dan beter dan conventionele coatings?
Van aqueous lining hoef je minder aan te brengen om lekkage te voorkomen dan van meer traditionele coatings zoals PE of PLA. Om verpakkingsmaterialen geschikt te maken voor transport en bescherming van voedsel, gebruiken fabrikanten tussen de 15 en 30 gram PE en PLA per vierkante meter. Voor aqueous linings wordt maar 6 gram gebruikt.
Er wordt voor deze coatings op waterbasis dus veel minder plastic gebruikt omdat: a) het als materiaal minder plastic bevat en b) er veel minder coating nodig is om recyclebare materialen zoals papier en karton, van een barrière te voorzien.
Worden aqueous linings verboden in de Single-Use Plastic richtlijn?
Volgens de Single-Use Plastic-richtlijn (SUP-richtlijn) is aqueous lining niet vrij van plastic. Omdat het materiaal een klein aantal polymeren bevat, moet het bij verkoop en gebruik in de EU op de juiste manier worden geëtiketteerd, om gebruikers te stimuleren om het materiaal na gebruik op de juiste manier weg te doen.
De Single-Use Plastics-richtlijn schrijft voor dat drinkbekers die plastic bevatten (ongeacht de hoeveelheid), voorzien zijn van het ‘Plastic in Product’-schildpadlogo. Andere producten met een aqueous lining, zoals voedselverpakkingen, kunnen voorlopig nog worden gebruikt. Maar daarbij is het wel belangrijk dat ze op de juiste manier worden weggegooid.
En let op: vanaf 2023 beschouwt de SUP-richtlijn ook deze andere producten met een coating op waterbasis niet langer als plasticvrij. In 2023 wordt het gebruik van maaltijdboxen met plastic erin verboden om te gebruiken voor consumptie ter plaatse. Dat geldt dan ook voor de bakken met een aqueous lining. Foodservicebedrijven in Duitsland moeten vanaf dat moment herbruikbare alternatieven aanbieden of ongecoate producten gebruiken. De precieze maatregelen kunnen per land van elkaar verschillen.
Waarom noemen sommigen producten met aqueous lining plasticvrij?
De SUP-richtlijn definieert plastic als een materiaal dat polymeren bevat. Dat is bij aqueous lining zeker het geval, ook al gaat het om kleine hoeveelheden. Toch noemen sommige fabrikanten producten met aqueous lining plasticvrij.
Dat komt door de manier waarop deze coating op waterbasis wordt aangebracht. Aqueous lining wordt niet op het papier of karton ‘gelijmd’ zoals een gewone coating. In plaats daarvan wordt het aangebracht zoals verf of inkt. En hoewel de SUP-richtlijn dus elk materiaal met polymeren als plastic definieert, maakt de richtlijn een uitzondering voor polymeren die worden gebruikt als onderdeel van lijm, kleefstoffen, inkt en verf.
Veel fabrikanten hebben dit nogal ruim geïnterpreteerd en adverteren met hun producten met aqueous lining alsof ze volledig plasticvrij zijn. Dat doen we bij Verive dus niet. Omdat wij streven naar volledige transparantie en sterk anti-greenwashing zijn, zullen wij nooit de term ‘plasticvrij’ gebruiken voor onze producten met aqueous lining.
Waarom kunnen fabrikanten dan een ‘plasticvrij’-certificaat krijgen?
De SUP-richtlijn stelt dat wanneer iets een structureel onderdeel is van het eindproduct, het ook als zodanig gezien wordt. Omdat de aqueous lining /coating op waterbasis aangebracht wordt als verf of inkt, en echt ontworpen is om in het papier of karton te trekken, wordt de coating zeker een structureel onderdeel van de verpakking. Anders zou de coating namelijk niet werken en zou het voedsel of de drank erdoorheen lekken.
De manier waarop de certificaten momenteel werken is verouderd. Er wordt hierbij namelijk geen rekening gehouden met de structurele component van dit nieuwe materiaal. Het certificaat staat een x-percentage polymeren toe om lijm, inkt, verf, enz. mogelijk te maken. Op dit moment vraagt het certificaat alleen: is er minder dan x-percentage polymeren? Ja? Dan is de kans groot dat dit percentage om de verf, inkt of lijm gaat, en dat de rest polymeervrij is, zodat we het kunnen certificeren als plastic-vrij.
Dat is de manier waarop fabrikanten erin slagen aan bestaande certificaten te voldoen. Nu je deze maas in de wet kent, moedigen wij je aan om op je hoede te zijn voor zulke ‘plasticvrij’-claims, en ze op zijn minst nader te onderzoeken.
Waarom is het zo moeilijk om koffiebekers te vinden die volledig vrij zijn van plastic polymeren?
Plastic is alomtegenwoordig in voedselverpakkingen, omdat het de vet- en vloeistofbarrière biedt die nodig is om voedsel te kunnen opslaan en vervoeren. Er zijn echter ook ongecoate verpakkingsproducten op de markt, zoals hamburgerdozen en maaltijdboxen. Op dit moment zijn deze ongecoate producten niet zo geschikt voor vette of vochtige etenswaren. De olie sijpelt erdoorheen, tenzij je een extra papieren inlegvel gebruikt. Wat het nog ingewikkelder maakt, is dat als ongecoate, plasticvrije voedselverpakkingen eenmaal in aanraking zijn geweest met voedsel, ze minder goed gerecycled kunnen worden.
Wat is de beste end-of-life voor een aqueous coating? Wat zijn de mogelijkheden voor recycling en compostering?
Recycling van producten met een aqueous coating is in de meeste gevallen mogelijk. Bespreek dit echter wel met de plaatselijke recyclingfaciliteit en afvalverwerker, zodat je er zeker van bent dat zij deze materialen op de juiste manier kunnen verwerken. Vraag in ieder geval of aqueous coatings met de standaard papierstroom kunnen worden ingezameld, hoe ze vanaf dat punt worden behandeld, en of verpakkingen die zwaar verontreinigd zijn met voedsel nog steeds kunnen worden gerecycled.
Omdat we het hier hebben over een materiaal dat andere materialen omhult en erdoor wordt geabsorbeerd, kan dat de recycling bemoeilijken. Dit is afhankelijk van hoe de plaatselijke recyclingbedrijven zijn georganiseerd. De manier waarop we in Nederland papier recyclen, zorgt er bijvoorbeeld voor dat de resten van de aqueous coatings, die in de vezels achterblijven, niet goed kunnen worden verwerkt.
Wat PLA- en PE-coatings betreft: die kunnen soms gemakkelijker gerecycled worden met de huidige faciliteiten en methodes. Dat komt omdat ze makkelijker kunnen worden losgeweekt (in plaats van ingebed te zijn in de vezels). Maar nogmaals: vraag dit goed na! De verwerkingsmogelijkheden kunnen variëren, afhankelijk van de nationale en plaatselijke recyclingfaciliteiten en -methoden.
Zowel onze kartonnen takeaway-maaltijdboxen en onze bekers van bamboepapier hebben eem aqueous coating, en zijn volledig composteerbaar volgens de EN13432-certificering.
Heb je meer vragen over coatings op waterbasis?
Voel je vrij om contact op te nemen! Wij beantwoorden graag al je vragen over onze producten, materialen en de laatste trends in alternatieve voedselverpakkingen. Je vindt ons hier: info@verive.eu.
