Transparantie: wat is het en waarom is het zo belangrijk?

In de afgelopen 50 jaar is de manier waarop we winkelen compleet veranderd. Waar we winkelen, wat we kopen en hoe we het kopen is anders, maar we hebben ook een andere relatie met de bedrijven die aan ons verkopen. 

Grote bedrijven worden groter, en onze supermarkten en winkelstraten staan vol met merken die worden gerund door wereldwijde bedrijven. Dit betekent dat we minder gelegenheid hebben om de mensen en verhalen achter de producten die we kopen te leren kennen. En veel van die producten komen via een complexe toeleveringsketen uit alle hoeken van de wereld. 

Als consument moeten we er maar op vertrouwen dat wat er op een pakket of op de website van een bedrijf staat, de hele waarheid is. Maar veel mensen hebben daar moeite mee – ze vertrouwen de grote merken niet, en zijn bang dat ze onethisch zijn. 

De opkomst van transparantie 

Het is dan ook geen wonder dat transparantie steeds belangrijker wordt. Consumenten willen meer dan ooit het volledige verhaal horen achter het product dat ze kopen – en ze willen zeker weten dat dat volledige verhaal ook 100 procent waar is. 

De toegenomen belangstelling voor transparantie wordt ook gedreven door de groeiende behoefte van consumenten aan duurzame of ethische producten. De achtergrond van een product – zoals de airmiles, de arbeidsomstandigheden van degenen die het maken, de bomen die worden gekapt om het te produceren, de loonkloof tussen mannen en vrouwen op het hoofdkantoor van het bedrijf – is niet altijd direct duidelijk. Consumenten zijn hierin afhankelijk van de wijze waarop merken deze informatie openbaar maken. Doen ze dat op een duidelijke, volledige en eerlijke manier? Zonder misleidende termen, zonder overdreven claims, en door zowel positieve of negatieve informatie eerlijk te delen? 

Als het gaat om duurzame en ethische praktijken in het bedrijfsleven, is transparantie geen doel op zich. Het is eerder een belangrijk hulpmiddel om bedrijven een grotere verantwoordingsplicht te geven. Met minder plekken om zich te verstoppen, worden ze uitgedaagd om afstand te doen van slechte praktijken die het milieu of mensen schaden. 

Hoeveel informatie maken bedrijven openbaar?

Transparantie heeft verschillende aspecten, en je kunt op verschillende gebieden transparanter worden. Beschouw transparantie maar als een spectrum. Een voorbeeld hierbij: misschien deelt een merk wel volledige informatie over diversiteit en inclusie, personeelsbeloningen en de prijsverdeling van zijn producten, maar verbergt het gegevens over zijn recyclingpercentages en koolstofvoetafdruk. 

Om te beoordelen hoe transparant een bedrijf nou echt is, moet je dus meerdere factoren onder de loep nemen. De fashion- en retailbranche werkt hiervoor met de Fashion Revolution Transparency Index. Deze index meet de transparantie op 5 gebieden, waaronder traceerbaarheid, bestuur en beleid. Voor elk gebied waarop informatie openbaar beschikbaar is, krijgt het bedrijf een positieve score. Het doel van elke organisatie zou moeten zijn om de informatie die ze openbaar maken steeds te blijven vergroten.

Het probleem van greenwashing

Claims – en vooral te grote claims – spelen ook een rol in de mate van transparantie. Een organisatie kan goede intenties hebben en daar gedurfde uitspraken over doen, maar als die uitspraken niet worden ondersteund met bewijs, of als ze een positievere impact impliceren dan de realiteit laat zien, dan kun je dit beschouwen als ‘greenwashing’ of ‘purpose-washing’ (daarbij beweer je een breder sociaal of ecologisch doel te dienen, terwijl je in werkelijkheid alleen jezelf dient). BMW lanceerde bijvoorbeeld een elektrische auto die een lagere uitstoot zou hebben dan een standaard benzineauto. In hun advertentie beweerde BMW dat hun elektrische model ‘nul uitstoot’ had en ‘iets terug zou kunnen doen voor het milieu’, terwijl de auto in feite werd geleverd met de optie van een kleine benzinemotor. Deze advertentie werd in 2017 verboden vanwege greenwashing.

Het doel van elke organisatie zou moeten zijn om de informatie die ze openbaar maken steeds te blijven vergroten.

Tips om transparantie (of het gebrek daaraan) te ontdekken

Transparantie is geen zwart-wit-kwestie. Een bedrijf kan in verschillende mate en op verschillende manieren transparant zijn. Hieronder geven we je tips waarmee je onderscheid kunt maken tussen bedrijven die grootse uitspraken doen en bedrijven die echte transparantie bieden:

Specifieke en toegankelijke informatie. Zoek naar gedetailleerde, openbaar beschikbare achtergrondinformatie over een product en de organisatie die het produceert. Dit kan traceerbaarheidsinformatie zijn (materialen, ingrediënten, arbeidsomstandigheden), maar ook beleid, toezeggingen en prestaties van een bedrijf. Ook onafhankelijke certificeringen, zoals Fairtrade, FSC en NORDIC SWAN geven veel informatie. 

Duidelijke taal en definities. Sommige modewoorden klinken indrukwekkend, maar zeggen eigenlijk heel weinig omdat ze geen eenduidige definitie hebben. Woorden zoals ‘milieuvriendelijk’, ‘ethisch’ of ‘duurzaam geproduceerd’. Want wat betekent dat precies? Om zeker te weten dat het niet om greenwashing gaat, zoek je naar de uitleg van een bedrijf van deze termen. 

Acties, niet alleen intenties. Een grootse visie voor het verminderen van impact is één ding – er iets aan doen is iets anders. Sommige merken praten misschien over waarom sociale en ecologische duurzaamheid belangrijk is, zonder zich tot iets concreets te verplichten. Zoek naar de meetbare doelen die ze nastreven en hun rapporten over de voortgang in de richting van die doelen.

Volledige openheid van mogelijke voorkeuren. Sommige bedrijven hebben investeerders, merkpartners of andere relaties die hen verplichten bepaalde ideeën of soorten producten te promoten. Dit kan invloed hebben op de producten, de gebruikte ingrediënten of de leveranciers waarmee deze bedrijven werken.

Niet alleen het goede, maar ook het slechte nieuws. Niemand is perfect. De meeste bedrijven hebben nog werk te doen als het gaat om het verbeteren van sociale en ecologische duurzaamheid. Als ze alleen maar transparant zijn over hun vooruitgang en prestaties, zou dit de achterblijvende aspecten van hun bedrijf en hun impact kunnen verbergen. Zoek daarom naar bedrijven die niet bang zijn om hun tekortkomingen te delen en toe te geven waar ze nog kunnen verbeteren. Dit geeft een eerlijker en nauwkeuriger beeld van hun impact dan wanneer ze alleen hun sterke kanten vertellen.

Verives reis naar transparantie 

Transparantie vormt de kern van Verive en geeft informatie over hoe en wat we elke dag doen.

Ontdek meer over onze aanpak van transparantie en neem vooral contact met ons op als je vragen hebt. Want echte transparantie betekent ook gesprekken voeren, niet alleen eenrichtingscommunicatie. We horen graag van je!

Mario van den Hoeven

Mail ons